หัวนมบอด เป็นภาวะที่หลายคนอาจไม่คุ้นเคยหรือไม่เคยสังเกตกันมาก่อน แม้จะไม่ใช่ปัญหาที่ส่งผลต่อสุขภาพที่ร้ายแรงในทันที แต่ก็อาจส่งผลต่อความมั่นใจในรูปร่างของตนเอง โดยเฉพาะในบางสถานการณ์ เช่น การให้นมบุตร การว่ายน้ำ หรือเมื่อเกิดร่วมกับความผิดปกติอื่นๆ ที่ซับซ้อน
บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับภาวะหัวนมบอดมากยิ่งขึ้น ทั้งในแง่ของลักษณะ สาเหตุ ความเสี่ยงต่อสุขภาพ และที่สำคัญ คือวิธีการรักษาหัวนมบอดที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้คุณมีความเข้าใจที่ชัดเจนและตัดสินใจเลือกวิธีการที่เหมาะสมกับตัวเอง
หัวนมบอด คืออะไร?
หัวนมบอด (Inverted Nipple) คือ ภาวะที่หัวนมหดตัวหรือบุ๋มเข้าไปในลานหัวนม แทนที่จะยื่นออกมาภายนอกตามปกติ ภาวะนี้อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ ได้แก่ โครงสร้างท่อน้ำนมที่ผิดปกติตั้งแต่เกิด หรือพังผืดที่รั้งหัวนมให้จมลง ซึ่งอาจเกิดจากการอักเสบ การผ่าตัด หรือการให้นมผิดวิธี
สามารถพบได้ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย และแบ่งออกเป็น 3 ระดับ ตั้งแต่บอดเล็กน้อย (ดึงออกได้) ไปจนถึงบอดรุนแรง (ดึงไม่ออกเลย)
หัวนมบอดเกิดจากสาเหตุอะไรได้บ้าง?
หัวนมบอดสามารถเกิดจากหลายสาเหตุ ดังนี้
- กรรมพันธุ์หรือความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
- เกิดจากโครงสร้างท่อน้ำนมหรือเนื้อเยื่อรั้งหัวนมที่ผิดปกติ
- มักไม่มีอันตรายทางสุขภาพ เว้นแต่ต้องการแก้ไขเพื่อความมั่นใจ
- พังผืดในเนื้อเยื่อเต้านม
- เกิดเมื่อมีการอักเสบ บาดเจ็บ หรือผ่าตัดเต้านม
- พังผืดรั้งหัวนมให้จมลง ทำให้ไม่สามารถยื่นออกได้
- สาเหตุทางการให้นม
- การให้นมผิดท่า ทำให้เกิดแรงดึงซ้ำ ๆ
- การอักเสบในช่วงให้นม (Mastitis)
- การผ่าตัดและทรีตเมนต์
- การผ่าตัดลดขนาดหน้าอก
- การผ่าตัดเนื้องอก
- การเสริมหน้าอก (พังผืดรัดซิลิโคนแน่นผิดปกติ)
- การติดเชื้อเรื้อรัง
- การติดเชื้อที่ท่อน้ำนมที่ปล่อยให้เรื้อรัง อาจเกิดพังผืดได้
- เนื้องอกหรือมะเร็งเต้านม
- หากหัวนมเคยปกติ แล้วจู่ ๆ เกิดยุบลงข้างเดียว อาจเป็นสัญญาณของมะเร็ง
หัวนมบอดในผู้ชาย เกิดจากอะไร
หัวนมบอดในผู้ชายสามารถเกิดได้เช่นเดียวกับผู้หญิง โดยมีสาเหตุหลักหลายประการ ได้แก่ กรรมพันธุ์หรือความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด ซึ่งเกิดจากโครงสร้างท่อน้ำนมที่สั้นหรือยึดรั้งหัวนมไว้ มักไม่เป็นอันตรายและไม่มีผลต่อสุขภาพทั่วไป พังผืดหรือเนื้อเยื่อรั้งภายในที่อาจดึงหัวนมให้ยุบลง ซึ่งเกิดขึ้นเองหรือจากการอักเสบเล็กน้อยในอดีต และการอักเสบติดเชื้อหรือการบาดเจ็บ เช่น การอักเสบของต่อมใต้หัวนม การติดเชื้อเฉียบพลัน หรือแรงกระแทกบริเวณทรวงอก
สิ่งที่ควรระวังเป็นพิเศษคือ หากหัวนมยุบเข้าไปเฉียบพลัน ข้างเดียว โดยไม่มีสาเหตุชัดเจน อาจเป็นสัญญาณของก้อนเนื้อหรือมะเร็งเต้านมในผู้ชาย แม้ว่าพบได้น้อย แต่ไม่ควรมองข้าม ควรพบแพทย์ทันที โดยทั่วไป หากหัวนมบอดในผู้ชายเป็นตั้งแต่เด็ก และไม่มีอาการอื่นร่วม ไม่จำเป็นต้องรักษา แต่หากเกิดภายหลังหรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ควรตรวจร่างกายอย่างละเอียดเพื่อวินิจฉัยและรักษาที่เหมาะสม
หัวนมบอด อันตรายไหม?
หัวนมบอดไม่ถือว่าอันตรายโดยตรง โดยเฉพาะถ้าเป็นตั้งแต่กำเนิดและไม่มีอาการผิดปกติอื่นร่วม ภาวะนี้เป็นเพียงลักษณะทางกายภาพที่ไม่ส่งผลต่อสุขภาพในระดับที่อันตรายต่อชีวิต
อย่างไรก็ตาม ในบางกรณี หัวนมบอดอาจนำมาซึ่งความไม่สะดวกและปัญหาต่าง ๆ เช่น ความยากลำบากในการให้นมลูก หรือการรู้สึกไม่มั่นใจด้านจิตใจ สิ่งที่ต้องระวังคือ หากหัวนมบอดเกิดขึ้นใหม่แบบเฉียบพลัน ข้างเดียว มีการไหลออกผิดปกติ บวมแดง หรือคลำได้ก้อนแข็ง นี่คืออาการเตือนที่บ่งชี้ถึงปัญหาสำคัญอื่น เช่น มะเร็งเต้านม ซีสต์ หรือการติดเชื้อ ในกรณีเหล่านี้ควรรีบพบแพทย์ทันทีเพื่อวินิจฉัยและรักษา
ลักษณะของหัวนมบอด มีกี่แบบ
ลักษณะของหัวนมบอด มี 3 แบบ โดยจำแนกตามความลึกและความสามารถในการดึงหัวนม ดังนี้
1. หัวนมบอดเล็กน้อย
- หัวนมหดเข้าไปเพียงเล็กน้อย
- สามารถดึงออกมาได้ง่ายเมื่อถูกกระตุ้น (อากาศเย็น สัมผัส หรือดึงด้วยมือ)
- หัวนมจะค้างอยู่ชั่วคราว
2. หัวนมบอดปานกลาง
- หัวนมบุ๋มลึกขึ้นและยากต่อการดึง
- แม้ดึงออกมาได้แต่จะหดกลับทันที
- บางครั้งต้องใช้แรงดึงมากหรือใช้เครื่องดูดหัวนม
3. หัวนมบอดรุนแรง
- หัวนมหดลึกและไม่สามารถดึงออกได้เลย
- เกิดจากพังผืดรั้งท่อน้ำนมอย่างรุนแรง
- มักต้องใช้การรักษาหรือผ่าตัดแก้ไข
หัวนมบอด สามารถรักษาด้วยวิธีการใดบ้าง?
หัวนมบอดสามารถรักษาได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรง ดังนี้
-
วิธีธรรมชาติและการดูแลด้วยมือ
- การใช้นิ้วกดแยก : วางนิ้วชี้ทั้งสองข้างบนลานนม กดเบา ๆ แล้วดึงออกจากกัน ทำซ้ำ 2-3 ครั้งต่อวัน
- การบีบดึงขณะอาบน้ำ : คีบหัวนมเบา ๆ แล้วดึงขึ้น ทำ 2-3 ครั้งทุกครั้งอาบน้ำ
- การบีบเต้านม : กดเต้านมเข้าหากัน แล้วคีบหัวนมขึ้น ทำซ้ำ 20 ครั้งต่อวัน
- การกระตุ้นหัวนม : คลึงหรือหมุนหัวนมเบา ๆ ประมาณ 30 วินาที
-
อุปกรณ์ช่วย
- ที่ปั๊มหัวนม : บีบลูกยางให้เกิดแรงดูด ช่วยให้หัวนมนูนออกมา
- ปทุมแก้ว : อุปกรณ์พลาสติกใสที่ครอบหัวนม ใส่ได้วันละ 8 ชั่วโมง ผลเห็นชัดในเวลา 1-2 สัปดาห์ถึงหลายเดือน
- ลูกยางดูดหัวนม : ช่วยให้ดึงหัวนมให้นูนขึ้นก่อนให้นมลูก
วิธีรักษาหัวนมบอดด้วยอุปกรณ์ช่วย
วิธีรักษาหัวนมบอด ด้วยอุปกรณ์ช่วยเป็นตัวเลือกที่มีประสิทธิภาพสำหรับกรณีที่หัวนมบอดอยู่ในระดับปานกลาง หรือไม่ตอบสนองต่อการใช้มือกระตุ้น ซึ่งอุปกรณ์เหล่านี้ช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น ที่ปั๊มหัวนมเป็นอุปกรณ์ที่มีลักษณะเป็นสองส่วน ด้านหนึ่งเป็นลูกยาง อีกด้านเป็นถ้วยพลาสติกใส ใช้งานโดยนำถ้วยครอบลงบนหัวนม แล้วบีบลูกยางให้เกิดแรงดูด ปล่อยมือให้เกิดแรงสุญญากาศช่วยดึงหัวนมให้นูนออกมา การใช้เป็นประจำจะช่วยให้หัวนมค่อย ๆ คืนรูปใกล้เคียงปกติ
ปทุมแก้วเป็นอุปกรณ์พลาสติกแข็งใส 2 ชั้น ลักษณะโดมครอบลานนม มีรูระบายอากาศด้านบน และรูวงกลมตรงกลางเพื่อให้หัวนมโผล่ออก สามารถใส่ได้ภายใต้ชุดชั้นในตลอดวัน ด้านฐานมีทั้งแบบนิ่ม (สวมใส่สบาย) และแบบแข็ง (แรงกดมาก เหมาะกับหัวนมบอดลึก) โดยควรใส่ทุกวัน วันละประมาณ 8 ชั่วโมง และถอดออกในช่วงเวลานอน ระยะเวลาที่เห็นผลแตกต่างกันในแต่ละบุคคล อาจใช้เวลาเพียง 1-2 สัปดาห์ หรือหลายเดือน ทั้งนี้ควรพิจารณาถึงความปลอดภัย คุณภาพของวัสดุ และความสะอาดในการใช้งานอุปกรณ์เหล่านี้
3. การผ่าตัด (สำหรับระดับรุนแรง)
-
เหมาะสำหรับหัวนมบอดระดับ 3 ที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น
-
ตัดหรือยืดเนื้อเยื่อเชื่อมต่อที่สั้นและแข็ง
-
ให้ผลลัพธ์ถาวร ฟื้นตัวไว
วิธีธรรมชาติเหมาะสำหรับระดับ 1-2 และต้องใช้เวลาหลายเดือน ส่วนหัวนมบอดระดับ 3 มักต้องใช้อุปกรณ์ช่วยหรือการผ่าตัด ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม
การรักษาหัวนมบอดด้วยการผ่าตัด
การผ่าตัดแก้หัวนมบอดเป็นวิธีรักษาที่ให้ผลลัพธ์ชัดเจน เหมาะสำหรับผู้ที่มีหัวนมบอดระดับ 3 ที่รุนแรง หรือเมื่อวิธีการอื่นไม่ได้ผล
หลักการและขั้นตอนการผ่าตัด ศัลยกรรมแก้หัวนมบอดมีเป้าหมายการทำให้หัวนมยื่นออกมาและการคงไว้ในตำแหน่งนั้นอย่างถาวร โดยแพทย์ทำการผ่าตัดเล็ก ๆ รอบหัวนม โดยปกติจะอยู่ที่ขอบของวงแหวนสีชมพู เพื่อซ่อนรอยแผล จากนั้นตัดหรือยืดเนื้อเยื่อเชื่อมต่อที่สั้นและแข็ง ซึ่งดึงหัวนมให้จมลง ท่อนำนมจะถูกพิจารณาอย่างระมัดระวังเพื่อให้แน่ใจว่าสามารถให้นมได้ (หากต้องการ) หัวนมจะถูกปล่อยให้ยื่นออกมาในตำแหน่งใหม่ และบ้านแผลจะถูกทำให้ติดด้วยเย็บหรือกาวทางการแพทย์ เวลาของการผ่าตัดประมาณ 30-60 นาทีต่อหัวนมเดียว
ความปลอดภัยและยาสลบ การผ่าตัดอาจทำภายใต้ระงาน (General Anesthesia) หรือยาชาเฉพาะที่ (Local Anesthesia) ขึ้นอยู่กับการประเมินของแพทย์ เอกสารที่ Rattinan Clinic เรามีทีมอ้นุศาสตร์ที่มีประสบการณ์เพื่อให้แน่ใจถึงความปลอดภัยสูงสุด
ประโยชน์ของการผ่าตัด ผลลัพธ์เป็นแบบถาวร ในส่วนใหญ่ของกรณี (ร้อยละ 85-95) หัวนมจะคงอยู่ในสภาวะยื่นออกมาอย่างถาวร นอกจากนี้ยังช่วยปรับปรุงด้านจิตใจและความมั่นใจ ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยอีกต่อไป และความสามารถในการให้นมยังคงเก็บไว้ในส่วนใหญ่ของกรณี ส่วนสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ เนื่องจากการสะอาดและการระบายอากาศที่ดีขึ้น
ข้อดีของการผ่าตัดแก้หัวนมบอด
- ผลลัพธ์ถาวร ในส่วนใหญ่ของกรณี (ร้อยละ 85-95) หัวนมจะคงอยู่ในสภาวะยื่นออกมาอย่างถาวร ไม่ต้องกังวลว่าหัวนมจะกลับเข้าไปอีก
- ปรับปรุงด้านจิตใจและความมั่นใจ ผู้ป่วยรู้สึกมั่นใจมากขึ้นในการแต่งตัว การว่ายน้ำ หรือในความสัมพันธ์ส่วนตัว ลดความรู้สึกอึดอัดใจและไม่พอใจในรูปร่าง
- ไม่ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยต่อไป การกำจัดปัญหาอย่างสิ้นเชิง ไม่ต้องพึ่งพา Nipple Puller หรือปทุมแก้วอีกต่อไป
- ความสามารถในการให้นมยังคงอยู่ ในส่วนใหญ่ของกรณี ท่อน้ำนมจะถูกคงไว้ ดังนั้นผู้หญิงสามารถให้นมบุตรได้อย่างปกติหลังการผ่าตัด
- ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ หลังการผ่าตัด พื้นที่สะอาดและระบายอากาศได้ดีขึ้น ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อและการอักเสบ
- ฟื้นตัวไว และเจ็บน้อย ระยะเวลาฟื้นตัวค่อนข้างเร็ว ความเจ็บปวดหลังการผ่าตัดน้อยและสามารถควบคุมได้ด้วยยาแก้ปวด
ผ่าตัดหัวนมบอด เหมาะกับใคร
- ผู้มีหัวนมบอดระดับ 3 (รุนแรง) หัวนมหดลึกและไม่สามารถดึงออกได้เลย ซึ่งวิธีการอื่นไม่สามารถช่วยได้
- ผู้ที่อุปกรณ์ช่วยไม่ได้ผล ลองใช้อุปกรณ์ช่วย เช่น ปทุมแก้ว Nipple Puller หรือวิธีการกระตุ้นด้วยมือแล้ว แต่ไม่เห็นผลประสิทธิภาพ
- ผู้วางแผนให้นม ต้องการแก้ไขปัญหาก่อนตั้งครรภ์ หรือวางแผนให้นมลูกในอนาคต
- ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ ประสบการติดเชื้อบ่อย ๆ หรือปัญหาความสะอาดที่ส่งผลต่อสุขภาพ
- ผู้ที่รู้สึกไม่สะดวกใจอย่างรุนแรง รู้สึกอึดอัดใจ ไม่มั่นใจ หรือกังวลเกี่ยวกับลักษณะร่างกายอย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและจิตใจ
ผ่าตัดหัวนมบอด ไม่เหมาะกับใคร
- ผู้มีหัวนมบอดระดับ 1 หรือ 2 ที่ไม่ก่อปัญหา ไม่มีอาการไม่สะดวกสบาย และไม่ส่งผลต่อการให้นม
- ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์ ควรรอให้คลอดและเลิกให้นมเสียก่อน เพื่อให้หัวนมกลับสู่สภาวะปกติ
จำเป็นต้องรักษา หัวนมบอด ทุกคนไหม?
ไม่จำเป็นต้องรักษาหัวนมบอดทุกคน โดยขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงและผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต
- หัวนมบอดระดับ 1 ที่ไม่ก่อปัญหา
- หัวนมสามารถดึงออกได้เมื่อถูกกระตุ้น
- ไม่ส่งผลต่อการให้นม หรือสุขภาพในด้านอื่น
- ผู้ป่วยไม่มีความเป็นห่วงด้านจิตใจ
- หัวนมบอดระดับ 2 ที่ไม่ส่งผลต่อการให้นม
- ไม่มีปัญหาเฉพาะเจาะจง
- ไม่ส่งผลต่อชีวิตประจำวัน
- หัวนมบอดระดับ 3 ที่รุนแรง
- มีปัญหาการให้นม
- มีอาการอักเสบหรือการติดเชื้อพังผืด
การตัดสินใจ รักษาหัวนมบอด นั้นเป็นเรื่องส่วนตัว ควรพิจารณาจากระดับความรุนแรง ผลกระทบต่อสุขภาพ และความต้องการของแต่ละบุคคล ไม่ควรรีบผ่าตัดหากไม่มีปัญหาจริง แต่หากส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม
สรุป หัวนมบอด คืออะไร จำเป็นต้องรักษาทุกคนไหม?
หัวนมบอด (Inverted Nipple) คือ ภาวะที่หัวนมหดตัวหรือบุ๋มเข้าไปในลานหัวนม แทนที่จะยื่นออกมาภายนอกตามปกติ ภาวะนี้สามารถเกิดจากสาเหตุหลายประการ ได้แก่ โครงสร้างท่อน้ำนมที่ผิดปกติตั้งแต่กำเนิด พังผืดที่รั้งหัวนม การอักเสบ การผ่าตัด หรือในบางกรณีอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง เช่น มะเร็งเต้านม หัวนมบอดแบ่งออกเป็น 3 ระดับ ตั้งแต่บอดเล็กน้อยที่สามารถดึงออกได้ ไปจนถึงบอดรุนแรงที่ไม่สามารถดึงออกเลย
เกี่ยวกับการรักษา ไม่จำเป็นต้องรักษาหัวนมบอดทุกคน โดยขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงและผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต หากหัวนมบอดระดับ 1 หรือ 2 ที่ไม่ก่อให้เกิดปัญหาการให้นม ไม่มีการติดเชื้อบ่อย และผู้ป่วยไม่มีความเป็นห่วง ไม่จำเป็นต้องรักษา
อย่างไรก็ตาม หากหัวนมบอดระดับ 3 ที่รุนแรง ส่งผลต่อการให้นมอย่างมีนัยสำคัญ มีการติดเชื้อบ่อย ๆ หรือส่งผลต่อความมั่นใจและจิตใจ ควรพิจารณารักษา มีวิธีการรักษาหลากหลาย ตั้งแต่วิธีธรรมชาติด้วยการกระตุ้นด้วยมือ ใช้อุปกรณ์ช่วย ไปจนถึงการผ่าตัดที่ให้ผลลัพธ์ถาวร ดังนั้น การตัดสินใจรักษาควรขึ้นอยู่กับความต้องการและสถานการณ์ส่วนบุคคล และควรปรึกษาแพทย์ที่มีประสบการณ์เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุด
Rattinan Team เป็นทีมเขียนบทความสุขภาพที่มีความเชี่ยวชาญในการสร้างเนื้อหาที่มีคุณภาพสูงและเป็นมิตรกับ SEO เพื่อเพิ่มการมองเห็นและการเข้าถึงของเว็บไซต์สุขภาพในผลการค้นหาของ Google ทีมงานของเราประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพที่มีประสบการณ์ในหลากหลายสาขา เช่น การแพทย์ การพยาบาล โภชนาการ และการออกกำลังกาย