รักษาเส้นเลือดขอด
“เส้นเลือดขอด” (Varicose veins) มีวิธีรักษาอย่างไร? โดย ผศ.นพ.ภิเษก
ก.พ.
เส้นเลือดขอด เป็นอีกหนึ่งโรคใกล้ตัวที่สร้างความเจ็บปวด และเป็นปัญหากวนใจของใครหลายคนอยู่ไม่น้อย ซึ่งโรคนี้มักจะเกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การที่ต้องยืนหรือเดินเป็นเวลานานๆ ติดต่อกัน , คนที่มีน้ำหนักตัวมาก, การใส่รองเท้าส้นสูงเป็นเวลานาน, อายุที่เพิ่มมากขึ้น หรือเกิดในคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ เป็นต้น แต่หากคนที่ไม่ได้อยู่ในกลุ่มเสี่ยงเหล่านี้ แล้วเป็นโรคเส้นเลือดขอด อาจจะเป็นผลมาจากกรรมพันธุ์ก็เป็นได้ และถ้าเข้ารับการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ ก็สามารถทำให้โรคเส้นเลือดขอดนี้หายขาดได้
สารบัญ
2. การเกิดเส้นเลือดขอด มีสาเหตุมาจากอะไร
- ความรุนแรงของ เส้นเลือดขอด มีกี่แบบ อะไรบ้าง
- เส้นเลือดขอด มีอาการอย่างไร
- หากไม่ รักษาเส้นเลือดขอด อันตรายถึงขั้น เสียชีวิต
- การฉีดสารเคมี หรือฉีดโฬม เข้าสู่เส้นเลือดดำ (Sclerotherapy)
- การรักษาเส้นเลือดขอดด้วยเครื่องเลเซอร์
- การผ่าตัดรักษาเส้นเลือดขอด (vein stripping)
- การรักษาด้วย Endovenous Laser Ablation หรือ คลื่น Radio Frequency Ablation (RFA)
เส้นเลือดขอด คืออะไร ?
คือ เส้นเลือดดำที่อยู่บริเวณใต้ผิวหนังชั้นตื้นที่มีการขยายขนาด โป่งพองและคดเคี้ยวไปมา เห็นเป็นลายเส้นเขียวคล้ำใต้ผิวหนัง ลักษณะเหมือนตัวหนอนหรือไส้เดือนใต้ผิวหนังบริเวณน่อง ขาพับ และโคนขา ส่วนใหญ่มักพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะช่วงตั้งครรภ์
เส้นเลือดขอดเกิดจากอะไร ?
เส้นเลือดขอดเกิดจากอะไร เกิดจากความผิดปกติของลิ้นในเส้นเลือด ซึ่งมีหน้าที่กั้นเลือดทำให้ไม่สามารถกั้นการไหลย้อนกลับของเลือดได้ ส่งผลให้เลือดคั่งอยู่ในเส้นเลือดดำ นอกจากนี้อาจเกิดจากการยืนนานๆ การมีน้ำหนักเกิน และการใส่รองเท้าส้นสูงเป็นเวลานาน ทำให้มีอาการปวดเท้าหรือเท้าบวม และมักปวดมากขึ้น เมื่อยืนหรือนั่งนานๆ และอาจเป็นตะคริวในตอนกลางคืน ถ้าเป็นมากๆ อาจมีการอักเสบที่เส้นเลือดขอด และเส้นเลือดแตกได้
เส้นเลือดขอด เป็นอาการที่พบเห็นกันได้ทั่วไป และทุกคนมีโอกาสที่จะเป็นเส้นเลือดขอดได้ จากกิจวัตร อิริยาบถ ต่างๆ เช่น นั่ง เดิน การใส่รองเท้า การยืนนานๆ ลักษณะที่สังเกตได้เด่นชัดของเส้นเลือดขอด จะมีหลายลักษณะ อาทิ เส้นเลือดขอด ขนาดเล็ก (มักจะเห็นเป็นเส้นฝอยๆ แดงๆ), เส้นเลือดขอดขนาดปานกลาง และเส้นเลือดขอดขนาดใหญ่
การเกิดเส้นเลือดขอด มีสาเหตุมาจากอะไร ?
เส้นเลือดขอดเกิดจาก หลายสาเหตุ ดังนี้
- พฤติกรรมการนั่ง ยืน เป็นเวลานานๆ และอยู่ในท่าที่ทำให้ระบบไหลเวียนเลือดไม่สะดวก เช่น การนั่งไขว้ขา การเดิน หรือ ยืนด้วยรองเท้าส้นสูง
- อายุที่มากขึ้น มีโอกาสเป็นเส้นเลือดขอดมากกว่าช่วงวัยเด็กและหนุ่มสาว เพราะ ความแข็งแรงของลิ้นหลอดเลือดจะลดน้อยลงตามอายุ
- น้ำหนักตัว การที่มีน้ำหนักตัวมากย่อมส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดได้เช่นกัน
- กรรมพันธุ์
โดยสรุป : สาเหตุส่วนใหญ่ของ เส้นเลือดขอดเกิดจาก มีความดันเส้นเลือดเพิ่มมาก ซึ่งจะพบกับคนที่มีอาชีพยืนนานๆ เช่นช่างทำผมหรือพยาบาล อีกประการหนึ่งความยืดหยุ่นของเส้นเลือดดำขึ้นอยู่กับฮอร์โมนเพศหญิงโดยเฉพาะ ดังนั้นผู้หญิงจึงเป็นมาก โดยเฉพาะสตรีมีครรภ์จะเกิดการอุดตันการปรับของเส้นเลือดดำ จากสาเหตุสองประการเราจึงจะพบเส้นเลือดขอดมากในผู้หญิงอายุ 20-30 ปีขึ้นไป
ความรุนแรงของ เส้นเลือดขอด มีกี่แบบ อะไรบ้าง ?
- เส้นเลือดขอดแบบฝอย (Spider Veins) : มีลักษณะเส้นเลือดแตกเป็นเส้นเล็กๆ
- เส้นเลือดขอดขนาดกลาง : ลักษณะของเส้นเลือดจะไม่โป่งพองออกมามาก แต่ก็พอสังเกตได้จากสี และขนาดของเส้นเลือด
- เส้นเลือดขอดโป่งพองขนาดใหญ่ (Varicose Veins) : เส้นเลือดขอดประเภทนี้จะสังเกตเห็นได้ชัด เพราะเส้นเลือดจะโป่งนูนออกมาคล้ายตัวหนอน
เส้นเลือดขอด มีอาการอย่างไร ?
อาการที่สังเกตได้ สำหรับผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอด คือ อาการปวด หน่วง ชา และบวมบริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอด เส้นเลือดขอดในบางรายจะเห็นชัด แต่ในบางรายก็จะยังมองไม่เห็น แต่จะมีอาการปวด และเป็นตะคริวได้บ่อยๆ ในตอนกลางคืน ซึ่งเพศหญิงจะมีแนวโน้ม เป็นเส้นเลือดขอด ได้มากกว่าเพศชาย
- ปวดขา เท้า และกล้ามเนื้อ
- เท้าหรือขาหนัก
- เมื่อยล้า หรือเป็นตะคริวบริเวณขา
- มีอาการปวดขา เมื่อยืนหรือนั่งเป็นเวลานาน
- มีอาการบวม หรือรู้สึกร้อนบริเวณขา
- ผิวแดง มีอาการเจ็บ
- เห็นเส้นเลือดสีเข้มเกิดขึ้นบริเวณขา
- เกิดแผล และผื่นใกล้บริเวณข้อเท้า
- ข้อเท้า และน่อง มีสีผิวที่เปลี่ยนไป
- เลือดออก บริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอด ซึ่งเกิดจากเส้นเลือดแตก
- กรณีเป็นเส้นเลือดขอดขั้นรุนแรง จะทำให้เกิดการอักเสบที่ผิวหนังเรื้อรัง หรือเป็นแปลพุพอง
บทความที่เกี่ยวข้อง
หากไม่ รักษาเส้นเลือดขอด อันตรายถึงขั้น เสียชีวิต!
หลายคนที่เป็นเส้นเลือดขอด มักจะละเลยเรื่องของการรักษาไป เพียงเพราะคิดว่าไม่ใช่โรคร้ายแรงอะไร ซึ่งหากเป็นในระยะแรกอาจจะมีแค่อาการปวด เมื่อยขา เป็นตะคริว ฯลฯ แต่ถ้าหากปล่อยทิ้งไว้นานจนเป็นระยะเรื้องรัง จะทำให้สีผิวเปลี่ยนไปเป็นสีน้ำตาลเข้ม ผิวแตกและแข็งกระด้าง ซึ่งรักษาได้ยากแล้ว
หรือในกรณีที่รุนแรงมากๆ คือ เมื่อเส้นเลือดเกิดการอักเสบ มีลักษณะบวมและปูดขึ้นมาจนเห็นได้ชัด ผิวหนังบริเวณนั้นจะบางเป็นพิเศษ เมื่อถูกกระทบกระแทกจากภายนอก อาจทำให้เส้นเลือดนั้นแตกได้ ผลที่ตามมาก็คือ การติดเชื้อ เกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆ เช่น ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน จนอาจนำไปสู่ การเสียชีวิต
วิธีรักษาเส้นเลือดขอด
การ รักษาโรคเส้นเลือดขอด ในปัจจุบันมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับขนาด และสาเหตุของเส้นเลือดนั้นๆ โดยจะต้องได้รับการปรึกษาจากแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะทางโดยตรง เพื่อเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสมที่สุดกับอาการของคนไข้แต่ละราย แบ่งตามการรักษาได้ดังนี้
1. การฉีดสารเคมี หรือฉีดโฬม เข้าสู่เส้นเลือดดำ (Sclerotherapy)
เพื่อให้เส้นเลือดฝ่อและตีบ เหมาะสำหรับการรักษา เส้นเลือดขอด ขนาดเล็กๆ 2-3 มิลลิเมตร หรือ เส้นเลือดขอด ที่ยังคงเป็นอยู่หลังจากผ่าตัด เส้นเลือดขอด ปัจจุบันได้มีการพัฒนาเทคนิคการฉีด เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ที่เรียกว่า Microsclerotherapy โดยหลังการรักษาอาจมีข้อแทรกซ้อนเกิดขึ้น เช่น แพ้สารที่ฉีด มีอาการบวมแดงหรือคันเล็กน้อย ซึ่งการรักษาประเภทนี้จะทำได้ไม่ยาก แต่ต้องตรงจุด ในระยะเวลาไม่นานก็ช่วยให้ทุเลาได้ ระหว่างการรักษาไม่จำเป็นต้องใช้ยาชาแต่อย่างใด
2. การรักษาเส้นเลือดขอดด้วยเครื่องเลเซอร์
ความยาวคลื่นที่ 1,064 นาโนเมตร ชนิดพิเศษจำเพาะเอ็นดีแย็ก (Nd YAG) ถือเป็นเทคโนโลยีที่นิยมที่สุด เหมาะสำหรับ เส้นเลือดขอดขนาดเล็ก และผู้ที่กลัวการผ่าตัดหรือกลัวการฉีด แสงเลเซอร์จะมีความยาวคลื่นจำเพาะผ่านผิวชั้นบนลงไปบริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอดได้อย่างแม่นยำ ทำให้เส้นเลือดร้อนจัดและถูกทำลายระหว่างการยิงเลเซอร์ โดยจะมีแก๊สเย็นออกมาพร้อมกับเลเซอร์ เพื่อให้ความเย็นแก่ผิวชั้นบน
โดยไม่ทำลายผิวหนังบริเวณข้างเคียง จึงสามารถรักษาได้อย่างปลอดภัย มีประสิทธิภาพ และรวดเร็ว ขณะทำคุณจะรู้สึกเจ็บเพียงเล็กน้อยเท่านั้น หลังการรักษาผิวหนังบริเวณนั้นอาจจะมีอาการบวมแดงเล็กน้อย และจะหายไปเองภายใน 2-3 วัน โดยไม่เกิดบาดแผลและไม่มีแผลเป็น เครื่องเลเซอร์ที่มีใช้อยู่ในบ้านเรา ได้แก่ เครื่อง Gentle YAG และเครื่อง Cooltouch Varia
3. การผ่าตัดรักษาเส้นเลือดขอด (vein stripping)
โดยเจาะเอา เส้นเลือดขอด ออก เหมาะสำหรับการ รักษาเส้นเลือดขอดขนาดใหญ่และมีขนาดยาวมากๆ และไม่สามารถรักษา เส้นเลือดขอด ได้ด้วยการฉีดสารเคมีเข้าสู่เส้นเลือดดำ การผ่าตัดอาจมีผลข้างเคียง เช่น แผลผ่าตัดอักเสบเกิดขึ้นได้ ซึ่งการดูแลหลังการผ่าตัดจะสำคัญมา
4. การรักษาด้วย Endovenous Laser Ablation หรือ คลื่น Radio Frequency Ablation (RFA)
สำหรับเส้นเลือดขอดที่มีขนาดใหญ่ และมีการรั่วของหลอดเลือด เป็นวิธีการรักษาแบบใหม่ที่ ใช้หลักการเดียวกับการรักษาด้วยเลเซอร์ และไม่ต้องทำการผ่าตัดเปิดแผล แต่แพทย์จะใช้วิธีเจาะผ่านรูเข็มขนาดเล็ก แล้วใส่ขดลวด (สาย Fiberoptic) เข้าไปสลายเส้นเลือดขอดที่มีปัญหา โดยเครื่องจะแปรพลังงานจากคลื่นวิทยุนั้นมาเป็นความร้อน (ค่าความร้อนอยู่ที่ประมาณ 120 องศาเซลเซียส)
โดยความร้อนในระดับนี้จะทำให้เส้นใยของคอลลาเจน ที่เป็นโครงสร้างสำคัญของผนังเส้นเลือดดำนั้นฝ่อตัวลงไปในที่สุด ภายหลังการรักษาประมาณ 3 สัปดาห์ เส้นเลือดขอดจะยุบลง 50% และอีกใน 6-8 สัปดาห์จะยุบตัวลงอีก 90-100% RFA ซึ่งผู้ป่วยที่มีปัญหาเส้นเลือดดำขอดส่วนใหญ่ วิธีแบบ RFA จะเหมาะกว่าการผ่าตัด
ข้อดีของการรักษาเส้นเลือดขอดด้วยคลื่น RFA คือ
- ไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องนอนพักฟื้นนาน
- แผลมีขนาดเล็กมาก
- สามารถรักษาได้เฉพาะจุดที่เป็นสาเหตุ โดยไม่ต้องผ่าตัด
- เป็นวิธีที่ช่วยรักษาเส้นเลือดขอดตั้งแต่ต้นเหตุได้ในหลายๆ กรณีอีกด้วย
ถุงน่องรักษาเส้นเลือดขอด ช่วยได้หรือไม่ ?
ถุงน่องบางๆ ก็สามารถช่วยป้องกันได้ในระดับหนึ่ง สำหรับสาวๆ ที่ใส่ถุงน่องกันอยู่ อาจจะเคยได้ยินหรือว่า ได้เห็นราคาถุงน่องหลักพัน หลักหมื่นกันแล้ว สรรพคุณมีมากมาย และแน่นอนที่สุดคือ การป้องกันเส้นเลือดขอด น่าสนใจมากแน่นอนว่าราคาแพง แต่หากสามารถที่จะป้องกันไว้ก่อน สำหรับคนที่มีความเสี่ยงสูงก็น่าสนใจอยู่นะ
ถุงน่องที่ดีจะมีแรงบีบรัดหลายระดับ ไล่ตั้งแต่ข้อเท้าขึ้นไป อย่างน้อยๆคงต้องมีประมาณ 30 มิลลิเมตรปรอท (ดูได้ที่ฉลากของถุงน่อง) ซึ่งเป็นระดับแรงดันพอดีที่ถุงน่องจะทำให้เส้นเลือดขอดยุบตัวลงไป และถ้าจะให้ดีควรต้องใส่ยาวถึงต้นขา เพราะอย่าเพิ่งมองว่า รักษาเส้นเลือดขอด ไม่ยาก จริงๆ แล้วหากเส้นเลือดขอดถึงขั้นรุนแรง การรักษาเส้นเลือดขอดอาจจะถึงขึ้นต้องผ่าตัดได้เลยนะเป็นอย่างไรกันบ้าง ลองมองงาน หรือกิจกรรมที่คุณกำลังทำอยู่ว่า มีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการเส้นเลือดขอดหรือเปล่า
หากว่า มีความเสี่ยงอยู่รีบ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการทำงาน หรือหากใส่ถุงน่องได้ ก็แนะนำให้ใส่ แม้ว่าอาจจะไม่คุ้นเคยก็ตามที นอกจาก จะช่วยเรื่องของการป้องกันเส้นเลือดขอดแล้ว ยังทำให้เรียวขาของคุณดูกระชับมากยิ่งขึ้น และ อาจจะทำให้บางคนนั้นมีความมั่นใจได้เยอะเลย
บทความที่เกี่ยวข้อง
รักษาเส้นเลือดขอดที่ไหนดี ?
คำถามว่า รักษาเส้นเลือดขอดที่ไหนดี น่าจะเป็นอีกคำถามหนึ่งที่คนสนใจมาก เราสามารถรักษาเส้นเลือดขอดได้ในระดับคลินิกและโรงพยาบาล เส้นเลือดขอดขนาดใหญ่บางชนิด สามารถเบิกค่าใช้จ่ายได้ในโรงพยาบาลรัฐ โดยใช้สิทธิข้าราชการ ส่วนสิทธิประกันสังคมนั้น เบิกได้ก็จริง แต่จำกัดเฉพาะการรักษาแบบ Vein stripping คือการผ่าตัดดึงเอาเส้นเลือดขอดออกมาทั้งยวงเท่านั้น ซึ่งได้ผลไม่ค่อยดี และการรักษาด้วยอุปกรณืไฮเทคเช่น เลเซอร์รักษาเส้นเลือดขอด หรือ RF นั้น เบิกไม่ได้ และไม่แน่ใจว่ามีศัลยแพทย์ที่สามารถทำได้ ทุกแห่งหรือไม่ ส่วนสิทธิบัตรทอง ณ เวลาที่เขียนยังเบิกไม่ได้
รายละเอียดการรักษา
เวลาผ่าตัด
โดยประมาณ 1 ชั่วโมง
วิธีวางยาชา
ยาสลบอ่อนๆ
แผลเล็ก
เจ็บน้อย
ระยะพักฟื้น
3-5 ชั่วโมง
Alert : หลังการรักษาผู้ป่วยอาจมีอาการมึนงง จากการได้รับยาสลบอ่อน ใช้เวลานอนพักสักพักอาการจะค่อยๆ ดีขึ้น และต้องทำตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด อาทิ ใส่ถุงน่องสำหรับเส้นเลือดขอดติดต่อกัน 24 ชั่วโมงเป้นเวลา 3 วัน หลังจากนั้นใส่วันละ 12 ชั่วโมง เป็นเวลา 3-6 เดือน *ขึ้นอยู่กับปัญหาของผู้ป่วยแต่ละคน
